Wet kwaliteitsborging en de rol van de kwaliteitsborger

Sinds de invoering van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (WKB) is de manier waarop bouwprojecten gecontroleerd worden ingrijpend veranderd. Waar voorheen de gemeente verantwoordelijk was voor de toetsing en het toezicht, ligt die verantwoordelijkheid nu grotendeels bij onafhankelijke kwaliteitsborgers. Dit betekent dat aannemers, constructeurs en opdrachtgevers op een andere manier moeten samenwerken en meer nadruk moeten leggen op transparantie en documentatie.

De WKB is niet alleen een juridische verplichting, maar vooral een middel om de kwaliteit in de bouw structureel te verhogen. Voor aannemers betekent dit een grotere verantwoordelijkheid, maar ook de kans om zich te onderscheiden door professionaliteit en vakmanschap.

Wat houdt de Wet kwaliteitsborging in?

De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen is ingevoerd om de bouwkwaliteit in Nederland te verbeteren. De belangrijkste pijlers zijn:

• Meer controle tijdens de bouwfase – niet pas achteraf, maar gedurende het hele proces.
• Aansprakelijkheid van de aannemer – ook ná oplevering blijft de aannemer verantwoordelijk voor gebreken.
• Een opleverdossier – de aannemer moet aantonen dat er volgens de regels en berekeningen is gebouwd.
• Een kwaliteitsborger – een onafhankelijke partij die het proces bewaakt en toetst of het project aan het Besluit bouwwerken leefomgeving (BBL) voldoet.

Met deze veranderingen verschuift de bewijslast van de gemeente naar de aannemer en de kwaliteitsborger.

Gevolgklassen in de WKB

De Wet kwaliteitsborging geldt niet in één keer voor alle bouwwerken. De wet wordt ingevoerd aan de hand van zogenoemde gevolgklassen, die het risiconiveau en de complexiteit van een bouwwerk aangeven.

• Gevolgklasse 1: eenvoudige bouwwerken met beperkt risico, zoals grondgebonden eengezinswoningen, kleine aanbouwen en schuren of bedrijfsgebouwen tot twee bouwlagen. Voor deze klasse is de WKB al verplicht.
• Gevolgklasse 2: projecten met een gemiddeld risico, zoals grotere appartementencomplexen, scholen of kantoren. Deze vallen voorlopig nog onder de gemeentelijke toetsing, maar worden later in het systeem opgenomen.
• Gevolgklasse 3: hoog-risico bouwwerken zoals ziekenhuizen, stadions of grote infrastructurele werken. Ook deze klasse wordt op termijn toegevoegd.

Door te starten met gevolgklasse 1 kan de sector wennen aan de nieuwe manier van werken. Voor aannemers betekent dit dat vrijwel alle particuliere woningbouw en kleinere bedrijfsgebouwen nu al onder de Wet kwaliteitsborging vallen.

Wanneer is de WKB van toepassing?

Concreet is de Wet kwaliteitsborging nu al verplicht bij projecten die binnen gevolgklasse 1 vallen. Dat zijn onder andere:

Nieuwbouw van eengezinswoningen (vrijstaand, rijwoningen, twee-onder-een-kap).

Uitbouwen en aanbouwen aan bestaande woningen.

Kleinschalige bedrijfsgebouwen tot twee bouwlagen hoog.

Bij grotere en complexere bouwwerken blijft voorlopig het oude systeem van gemeentelijke toetsing gelden. Toch is het belangrijk dat ook aannemers die in gevolgklasse 2 of 3 werken zich voorbereiden: op termijn gaat de Wet kwaliteitsborging namelijk ook daar gelden.

De rol van de kwaliteitsborger bouw

Een kwaliteitsborger bouw is een onafhankelijke specialist die toezicht houdt op de kwaliteit van de uitvoering. Hij of zij controleert niet alleen de berekeningen en tekeningen vooraf, maar volgt ook de bouwstappen tijdens de uitvoering.

Waar de gemeente vroeger steekproefsgewijs controleerde, kijkt de kwaliteitsborger structureel mee. Dat betekent dat er continu gegevens worden verzameld, foto’s en rapportages worden gemaakt en afwijkingen direct worden teruggekoppeld. Door deze aanpak is de kans op fouten kleiner en weten opdrachtgevers zeker dat hun woning of aanbouw aan de wettelijke eisen voldoet.

Wat verandert er voor aannemers?

Voor aannemers betekent de WKB dat de verantwoordelijkheid voor kwaliteit veel zwaarder wordt. Waar men vroeger kon terugvallen op de gemeente, moet nu zelf worden aangetoond dat alles klopt.

In de praktijk houdt dit in:

• Het bijhouden van een dossier, met constructieberekeningen, constructietekeningen en foto’s van de uitvoering.
• Nauwe samenwerking met de constructeur en kwaliteitsborger.
• Meer aandacht voor communicatie richting de opdrachtgever: transparantie is verplicht.

Voor wie netjes werkt en documentatie op orde heeft, levert dit juist voordelen op. Het geeft vertrouwen bij klanten en vergroot de kans op een soepel verloop van vergunning en oplevering.

Het verband met het BBL

De Wet kwaliteitsborging is direct gekoppeld aan het Besluit bouwwerken leefomgeving (BBL), de opvolger van het Bouwbesluit. Waar het BBL de technische eisen vastlegt (veiligheid, energie, gezondheid), zorgt de WKB ervoor dat er in de praktijk ook echt aan die eisen wordt voldaan. Een kwaliteitsborger gebruikt het BBL dus als toetsingskader en controleert of het project aan alle constructieve, bouwfysische en veiligheidsvoorschriften voldoet.

Gelijkwaardige maatregelen en erkende kwaliteitsverklaringen

Een belangrijk onderdeel van de nieuwe wetgeving is de ruimte voor innovatie. Aannemers kunnen gebruikmaken van erkende kwaliteitsverklaringen van materialen en producten. Hiermee is sneller aan te tonen dat een product voldoet aan de eisen.

Daarnaast biedt het systeem ruimte voor gelijkwaardige maatregelen: oplossingen die afwijken van de standaardregels, maar aantoonbaar hetzelfde kwaliteitsniveau leveren. Een constructeur kan bijvoorbeeld berekenen dat een innovatieve funderingsmethode net zo veilig is als de traditionele. De kwaliteitsborger beoordeelt vervolgens of dit wordt geaccepteerd.

Voordelen voor opdrachtgevers

Voor huiseigenaren en opdrachtgevers heeft de WKB duidelijke voordelen:

• Meer zekerheid dat hun woning veilig en duurzaam is gebouwd.
• Bescherming bij gebreken: de aannemer blijft aansprakelijk, ook na oplevering.
• Inzicht in het opleverdossier, waardoor transparantie ontstaat over wat er daadwerkelijk gebouwd is.

Het vertrouwen in de bouwsector moet hierdoor toenemen. 

Bij ons is het ook mogelijk om zelf de aanbouw te ontwerpen. Op deze manier kunt u duidelijk uw voorkeuren overleggen.

Uitdagingen en aandachtspunten

Hoewel de WKB voordelen heeft, zijn er ook uitdagingen:

1. Het bijhouden van een volledig dossier kost tijd en discipline.
2. De samenwerking tussen aannemer, constructeur en kwaliteitsborger moet strak georganiseerd zijn.
3. Er zijn extra kosten verbonden aan de kwaliteitsborger.

Toch wegen de voordelen vaak op tegen de nadelen. Een betere bouwkwaliteit betekent immers minder risico’s, minder herstelwerkzaamheden en meer tevreden klanten.

Interne links voor verdieping

Wilt u meer weten over de rol van berekeningen en funderingen? Bekijk onze pagina’s:

• Aannemer
• Constructieberekening
• Constructieberekening aanbouw
• Prefab bouwen

Conclusie

De Wet kwaliteitsborging heeft de bouwsector veranderd. Waar vroeger de gemeente toezicht hield, ligt de verantwoordelijkheid nu bij aannemers en kwaliteitsborgers. Dat vraagt om betere documentatie, nauwere samenwerking en meer professionaliteit. Voor aannemers die zorgvuldig werken, biedt dit juist een kans om zich te onderscheiden. Voor opdrachtgevers geeft het de zekerheid dat hun project veilig en duurzaam wordt uitgevoerd, mét een degelijk opleverdossier als bewijs.