Funderingen per grondsoort en heipaaltypen voor een stevige basis

Een gebouw staat of valt met zijn fundering. In Nederland is dat extra belangrijk omdat onze bodem erg divers is: van stevige zandgronden in het oosten tot slappe veenlagen in het westen. Voor elke situatie is een andere aanpak nodig. Daarnaast bestaan er verschillende soorten funderingen en heipalen die elk hun eigen toepassing hebben. In dit artikel bespreken we uitgebreid welke fundering past bij welke grondsoort en welke paaltypen er beschikbaar zijn.

Waarom fundering per grondsoort verschilt

Elke grondsoort heeft zijn eigen eigenschappen. Zand is relatief stabiel en sterk, klei en veen zijn juist samendrukbaar en gevoelig voor verzakking. Lössgrond komt in Zuid-Limburg voor en kent specifieke risico’s zoals instabiliteit bij nat weer. Een goede fundering houdt rekening met deze eigenschappen en verdeelt de belasting van een gebouw zo dat scheuren en verzakkingen worden voorkomen.

Fundering op zandgrond

Eigenschappen:

Zand is goed doorlatend, stevig en zakt nauwelijks in. Het is een van de meest gunstige ondergronden voor bouwen.

Funderingstype:

Fundering “op staal”: bij stevige zandlagen kan direct op verbrede stroken of funderingsbalken worden gebouwd.

Betonnen vloerplaten:

Vaak gebruikt voor woningen en bijgebouwen.

Heipalen zijn meestal niet nodig, tenzij de zandlaag op grotere diepte ligt of er zware constructies komen.

Voordeel: lage kans op verzakking en relatief goedkope funderingsoplossingen.

Fundering op kleigrond

Eigenschappen:
Klei is slecht doorlatend en kan sterk uitzetten en krimpen afhankelijk van vochtgehalte. Dat maakt de grond onbetrouwbaar voor directe belasting.

Funderingstype:

• Heipalen die de kleilaag doorboren en rusten op een diepere zandlaag.
• Kleefpalen waarbij schachtwrijving in de klei extra draagkracht levert.
• Soms een combinatie van paal en funderingsbalken.

Risico’s: scheurvorming door ongelijkmatige zetting. Daarom is een constructieberekening onmisbaar bij een constructieberekening aanbouw. Ontwerp hier je aanbouw.

Fundering op veengrond

Eigenschappen:
Veen is zacht, samendrukbaar en gevoelig voor oxidatie bij lage grondwaterstanden. Bouwen direct op veen leidt bijna altijd tot verzakking.

Funderingstype:

• Lange heipalen die door het veen heen gaan en in de zandlagen daaronder rusten.
• Vaak wordt gekozen voor schroefpalen of boorpalen om trillingen te beperken.
• Extra aandacht voor negatieve kleef (de grond die aan de palen “trekt” bij zetting).
• Risico’s: grote kans op ongelijkmatige zakking. Fundering op veen vereist dus altijd een grondig funderingsadvies en constructieberekening.

Fundering op lössgrond

Eigenschappen:
Komt vooral in Zuid-Limburg voor. Löss lijkt op zand maar kan bij natte omstandigheden plotseling instabiel worden en wegspoelen.

Funderingstype:

• Heipalen die diep genoeg gaan om stabiele lagen te bereiken.
• Soms in combinatie met grondverbetering.

Risico’s: onvoorspelbare stabiliteit bij vocht. Funderingen moeten hier altijd berekend worden door een constructeur.

Overzicht van funderingstypen

1. Fundering op staal
   Geschikt bij zandgrond en stevige ondergrond. Hierbij rusten funderingsstroken of betonplaten direct op de bodem.
2. Paalfundering
   Wordt toegepast wanneer de bovenste lagen onvoldoende draagkracht hebben. Er bestaan verschillende soorten palen, die hieronder uitgebreid worden behandeld.

Soorten heipalen en hun toepassingen

1. Houten heipalen: de klassieke funderingspalen in Nederland. Ze werden eeuwenlang gebruikt, vooral in steden als Amsterdam en Gouda.

• Voordeel: goedkoop, makkelijk te verwerken.
• Nadeel: gevoelig voor houtrot bij dalend grondwater.
• Toepassing: vooral historisch, tegenwoordig nauwelijks meer bij nieuwbouw.

2. Betonnen heipalen: tegenwoordig de meest gebruikte funderingspalen. Prefab betonpalen: in de fabriek gemaakt en op locatie geheid.

• Voordelen: sterk, duurzaam, lange levensduur.
• Nadeel: trillingen en geluidsoverlast bij het heien.
• Toepassing: woningen, kantoren, zware gebouwen.

3. Schroefpalen

Palen die in de grond worden geschroefd in plaats van geslagen.

• Voordeel: trillingsarm, weinig geluid, geschikt in binnensteden.
• Nadeel: minder draagkracht bij zeer zware constructies.
• Toepassing: aanbouwen, uitbouwen, woningen in dichtbebouwde gebieden. Hier voor extra informatie over de schroefpalen.

4. Boorpalen

Palen die worden gevormd door een gat te boren en dit te vullen met beton en wapening.

• Voordeel: trillingsvrij, flexibel qua lengte en diameter.
• Nadeel: afhankelijk van betonkwaliteit en uitvoering.
• Toepassing: complexe bodemcondities en situaties met weinig ruimte.

5. Stalen buispalen

Stalen kokers die als paal worden gebruikt.

• Voordeel: geschikt voor grote dieptes en tijdelijke constructies.
• Nadeel: gevoelig voor corrosie, meestal niet permanent toegepast zonder bescherming.

6. Combinatiepalen (combi-palen)

Een combinatie van verschillende technieken, bijvoorbeeld stalen buis met betonnen vulling.

• Voordeel: hoge draagkracht, flexibel.
• Toepassing: zwaardere civiele werken en infrastructuur.

Rol van de constructeur bij funderingskeuze

De keuze voor een fundering en paaltype wordt nooit zomaar gemaakt. Een constructeur berekent de belasting van het gebouw, analyseert de sonderingen en bepaalt welk type fundering economisch en technisch het beste past. Zonder constructieberekening is de kans groot dat er later scheuren of verzakkingen ontstaan.

Meer weten? Bekijk onze pagina over constructieberekening
of lees hoe dit werkt bij een constructieberekening aanbouw.
of constructieberekening dak.

Conclusie

De Nederlandse bodem is zeer divers en dat vraagt om maatwerk in funderingen. Zandgrond is relatief eenvoudig, terwijl klei, veen en löss serieuze uitdagingen opleveren. Dankzij moderne paaltypen zoals betonnen heipalen, schroefpalen en boorpalen kan echter in vrijwel elke situatie veilig worden gebouwd. De rol van de constructeur is daarbij onmisbaar: alleen met een degelijk funderingsadvies is een gebouw klaar voor de toekomst.