BBL de opvolger van het Bouwbesluit en wat dit betekent voor bouwen en funderen

In de Nederlandse bouw gelden strenge regels om veiligheid, gezondheid en duurzaamheid te waarborgen. Jarenlang was het Bouwbesluit hét document dat deze eisen vastlegde. Sinds 1 januari 2024 is er een nieuwe wet- en regelgeving in werking getreden: het Besluit bouwwerken leefomgeving (BBL). Dit besluit vervangt het oude Bouwbesluit en vormt samen met de Omgevingswet een compleet nieuw kader voor de bouwsector. Voor aannemers, constructeurs en opdrachtgevers is het belangrijk om te begrijpen wat er precies veranderd is en hoe dit in de praktijk uitpakt.

Van Bouwbesluit naar BBL

Het Bouwbesluit regelde jarenlang de minimale eisen voor veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid en energiezuinigheid van gebouwen. Met de komst van de Omgevingswet is besloten om alle bouwgerelateerde regels samen te voegen en te moderniseren. Het BBL is de directe opvolger en bevat grotendeels dezelfde onderwerpen, maar met een meer integrale en toekomstgerichte benadering.

Voor aannemers betekent dit meer verantwoordelijkheid in de uitvoeringsfase, strengere documentatie-eisen en een grotere nadruk op kwaliteit en duurzaamheid. Voor particulieren en opdrachtgevers betekent het meer zekerheid dat hun woning of aanbouw aan de hoogste standaarden voldoet.

Gebruiksfunctie

Een belangrijk onderdeel van zowel het oude Bouwbesluit als het BBL is de indeling in gebruiksfuncties. Deze bepalen welke regels op een gebouw van toepassing zijn. Zo gelden er andere eisen voor een woonfunctie dan voor een industriefunctie of bijeenkomstfunctie.

Voor woningen schrijft het BBL bijvoorbeeld voor dat de constructieve veiligheid moet voldoen aan streng bepaalde normen, maar ook dat brandveiligheid en energieprestatie geborgd moeten zijn. Voor scholen of kantoren gelden aanvullende eisen vanwege de intensievere bezetting. Dit maakt het voor aannemers en constructeurs cruciaal om vooraf de juiste gebruiksfunctie vast te stellen.

Nieuwbouw en bestaande bouw

Het BBL maakt een onderscheid tussen nieuwbouw en bestaande bouw. Bij nieuwbouw gelden de strengste eisen, omdat daar vanaf nul een veilige en duurzame situatie kan worden gecreëerd. Denk aan isolatiewaarden, draagkrachtberekeningen en brandveiligheid.

Bij bestaande bouw zijn de regels soepeler, omdat het vaak niet realistisch is om oude gebouwen volledig aan de nieuwste normen te laten voldoen. Toch gelden ook daar eisen voor veiligheid en gezondheid. Bij renovatie of aanbouw moet de nieuwe constructie wel aan de nieuwbouweisen voldoen.

Vergunning en toetsing

Een groot verschil met vroeger is de manier waarop vergunningen en controles verlopen. Waar voorheen gemeenten de toetsing uitvoerden, is dat met de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (WKB) en het BBL verschoven naar onafhankelijke kwaliteitsborgers.

Voor aannemers betekent dit dat er vooraf een volledig opleverdossier moet worden aangeleverd met constructieberekeningen, tekeningen en kwaliteitsdocumenten. De kwaliteitsborger beoordeelt vervolgens of het project voldoet aan het BBL.

NEN-normen

Het BBL verwijst op veel plaatsen naar de NEN-normen (Nederlandse Normen). Dit zijn technische richtlijnen die exact vastleggen hoe berekeningen en uitvoeringen moeten worden gedaan.

Voorbeelden zijn:

• NEN-EN 1990 t/m 1999 (Eurocodes) voor constructieve veiligheid.
• NEN 7120 voor energieprestaties.
• NEN 6068 voor brandveiligheid.
• Door deze normen rechtstreeks te koppelen aan de wetgeving, ontstaat er een eenduidig en controleerbaar systeem. Voor constructeurs betekent dit dat hun berekeningen altijd moeten aansluiten op de meest recente NEN-voorschriften.

Erkende kwaliteitsverklaringen

Een interessant onderdeel van het BBL is de mogelijkheid om te werken met erkende kwaliteitsverklaringen. Dit zijn verklaringen van fabrikanten of leveranciers die aantonen dat een product of bouwmethode voldoet aan de gestelde eisen. Denk aan isolatiematerialen, funderingssystemen of betonproducten.

Voor aannemers kan dit veel werk schelen. In plaats van elke keer opnieuw te bewijzen dat een product voldoet, kan worden verwezen naar de kwaliteitsverklaring. Dit versnelt het bouwproces en geeft zekerheid richting de kwaliteitsborger.

Gelijkwaardige maatregelen

Het BBL biedt ook ruimte voor gelijkwaardige maatregelen. Dit betekent dat een aannemer mag afwijken van de standaardvoorschriften, mits kan worden aangetoond dat de gekozen oplossing minimaal hetzelfde kwaliteitsniveau biedt.

Een voorbeeld is een innovatieve funderingsmethode die nog niet volledig in de NEN-normen is opgenomen, maar wel dezelfde of betere prestaties levert. Door middel van berekeningen en testen kan de constructeur aantonen dat de oplossing gelijkwaardig is. De kwaliteitsborger beoordeelt vervolgens of dit geaccepteerd wordt.

Wat betekent dit voor aannemers en constructeurs?

De verschuiving naar het BBL en de WKB legt meer verantwoordelijkheid bij de aannemer en de constructeur. Waar vroeger gemeenten veel controle uitvoerden, ligt de bewijslast nu bij de bouwende partij zelf. Dat betekent:

• Zorgvuldig documenteren.
• Strikt volgen van NEN-normen en kwaliteitsverklaringen.
• Samenwerken met een kwaliteitsborger vanaf de start van het project.

Voor aannemers die transparant en professioneel werken, is dit een kans om zich te onderscheiden.

Interne verwijzingen voor verdieping

• Meer lezen over funderingsberekeningen? Bekijk constructieberekening.
• Specifieke informatie over een constructieberekening aanbouw.
• Ook bij een schuur gelden de nieuwe regels, zie constructieberekening schuur.
• Algemene informatie over de rol van de aannemer.

Conclusie

Het BBL is de moderne opvolger van het Bouwbesluit en brengt belangrijke veranderingen mee. Van gebruiksfuncties tot vergunningstrajecten en van NEN-normen tot erkende kwaliteitsverklaringen: de regels zijn strenger en duidelijker. Voor aannemers en constructeurs betekent dit meer verantwoordelijkheid, maar ook meer kansen om kwaliteit en professionaliteit te tonen. Wie zijn documentatie en berekeningen op orde heeft, kan sneller bouwen en tegelijkertijd betere zekerheid geven aan de opdrachtgever.